Hydrocortison: alle informatie op een rijtje (artikel)

De standaarddosering: 20 mg per dag

De medische wetenschap gaat tegenwoordig uit van een dosering hydrocortison van 10 mg ‘s morgens, 5 mg ‘s middags en 5 mg ‘s avonds. Vroeger lag die dosering wat hoger, maar daar is men inmiddels op teruggekomen.

Geldt dat voor iedereen?
Het geldt voor de meeste mensen, maar niet voor iedereen. Bij sommige mensen breekt de lever de hydrocortison heel snel af. Deze mensen hebben meer hydrocortison  nodig dan anderen. Zelfs een dagdosering van 40 mg komt voor, ook al is het minder gebruikelijk. Voor de meeste mensen is het aan te bevelen om uit te gaan van een dagdosering van 10-5-5. Gebruik jij minder en voel je je goed? Dat kan. Maar voel je je niet goed, vraag dan aan je endocrinoloog of je wel genoeg gebruikt.

Hoe weet je of je voldoende hydrocortison binnenkrijgt?
Voel je je vaak slap, flauw en duizelig? Heb je regelmatig een Addisoncrisis? Voel je je vaak ziek en ellendig als je wakker wordt? Misschien is jouw dagdosering te laag. Vraag je endocrinoloog dan om een onderzoek. Ga niet zelf je dosering verhogen zonder te overleggen met je endocrinoloog.

Cortisol dagcurve, speekseltest, urinetest

Om te ontdekken of je voldoende hydrocortison gebruikt heeft één keer bloed prikken geen zin. Alleen een speciale test kan uitsluitsel geven.

Voor het meten van de cortisol dagcurve word je een dag opgenomen in het ziekenhuis. Op verschillende momenten wordt bloed afgenomen. Aan de hand daarvan wordt bepaald hoe snel de hydrocortison wordt afgebroken en kan de arts besluiten dat je dagdosering omhoog moet. Bij de speekseltest wordt er verspreid over een hele dag, vijf keer speeksel afgenomen. In het lab wordt vervolgens gekeken of het hydrocortisongehalte in het bloed hoog genoeg  is. Bij de urinetest wordt het cortisolgehalte bepaald aan de hand van urinemonsters.

Bijslikken kan geen kwaad

Het kan absoluut geen kwaad om af en toe hydrocortison bij te slikken. Je kunt beter uitgaan van een lagere dagdosering en af en toe wat erbij pakken dan structureel teveel te slikken.

Hoeveel bijslikken?
Dat hangt af van jezelf en van de situatie. De een krijgt al een boost bij 1 ½ mg, de ander bij 2.5 mg, weer een ander bij 5mg. Dit moet je zelf bepalen. Mensen die net beginnen  met  hydrocortison  zijn vaak  heel onzeker over bijslikken en in welke situaties ze dat moeten doen. Maar mensen die al langer hydrocortison gebruiken weten heel goed wat ze wel en wat ze niet moeten doen. De ervaring zal het leren.

Soms moet je echt bijslikken!
Dat je extra hydrocortison moet slikken bij stress, dat weten we allemaal, alhoewel er legio mensen zijn die nooit iets bijslikken. Zij vinden dat ze alles ‘op eigen kracht’- moeten doen. Dit is een hele verkeerde gedachte. Het gezonde lichaam maakt op bepaalde momenten ook extra stresshormoon aan – alleen merk je dat dan niet. Mensen bij wie de hypofyse uitgeschakeld is zullen dat extraatje dus in tabletvorm erbij moeten nemen, anders komt het lichaam essentiële stoffen tekort.

Wat is dan stress?

Dat is voor iedereen anders. Sommige mensen lopen leeg op geestelijke stress, andere mensen hebben meer problemen met lichamelijke stress.

Door goed in te gaten te houden hoe je je voelt tijdens en na verschillende situaties kun je er achter komen hoe jouw lichaam reageert, en hoeveel extra hydrocortison voor jou op zo’n moment het beste is. Vind je dat moeilijk, houd dan een notitieboekje bij van wat je doet, en hoe lang – en hoeveel hydrocortison je gebruikt hebt – en hoe je je daarna voelt. Dan kun je volgende keer je dosering aanpassen.

Bijslikken om te sporten?

Conditie en spieren moet je langzaam opbouwen. Als je iedere keer na het sporten helemaal kapot bent, doe je waarschijnlijk gewoon te veel. Het verstandigste is om een haalbaar doel te stellen. Je kunt beter wat minder sporten en je doorzettingsvermogen inzetten en de moed niet opgeven. Daar krijg je op de lange duur de meeste spieren  van! Misschien dat een beetje hydrocortison soms nodig is voor wat extra ondersteuning, maar onthoud dat te veel hydrocortison spieren juist afbreekt. Gebruik in ieder geval je gezond verstand.

Te weinig gebruikt?

Je wordt koud, rillerig, een beetje wazig in je hoofd, je kunt niet meer goed nadenken. Misschien voel je je misselijk. De volgende keer kun je in dezelfde situatie beter wat meer nemen.

Teveel gebruikt?

Het lijkt wel of niet moe wordt, je kletst honderduit, je voelt je ‘verdacht’ goed! En de volgende dag ben je je moe, ellendig en slap, misschien huilerig en depressief. De  volgende keer kun je beter minder bijslikken. Misschien zeg je: ach, mag het misschien een keertje feest zijn? Dat mag! Maar doe het niet te vaak.

Hoe laat slikken?

Iedereen heeft zijn eigen gewoontes wat betreft het tijdstippen van innemen, bijvoorbeeld om acht uur ‘s ochtends, één uur ‘s middags, zes uur ‘s middags. Maar natuurlijk kun je daarmee variëren. Maar het lichaam houdt van regelmaat. Ook als je niet vroeg op wilt staan: zet de wekker, slik je hydrocortison – en eventueel je schildkliermedicatie – en ga weer slapen. Werk je onregelmatige diensten? Houd toch je vaste schema aan. De meeste mensen voelen zich het beste als ze de vaste slikmomenten aanhouden.

Warm of koud weer

Als het heel erg warm is, mag je best een extraatje nemen, als je je daardoor beter en fitter voelt. Bij koud weer: idem dito. Probeer je dosering zo af te regelen dat je je zo ‘normaal’ mogelijk voelt.

Jong begonnen met hydrocortison? Let op!

Wanneer je op jonge leeftijd begint met hydrocortison, krijg je een lagere dosis voorgeschreven dan een volwassene. Naarmate je ouder wordt, zal een goede endocrinoloog je bijtijds een seintje geven dat je dosering omhoog moet. Misschien vergeet hij hieraan te denken, waardoor het risico bestaat dat je jaren rondloopt met een te lage dosering. Blijf altijd zelf opletten!

Cortisonacetaat

Sommige mensen gebruiken cortisonacetaat in plaats van hydrocortison, omdat ze er beter op reageren. In het noorden, maar ook in Scandinavië wordt cortisonacetaat veel voorgeschreven. Dit is historisch zo gegroeid. Er zijn weinig harde argumenten om de ene behandeling boven de andere te prefereren. De beschikbaarheid en kosten van geneesmiddelen bepalen hoe zich dit in de toekomst verder ontwikkelt. De doseringen lopend overigens uit- een: 10 mg hc is ongelijk aan 10 mg ca.